Planujesz realizację przedsięwzięcia i zastanawiasz się, czy właściwy organ administracji publicznej może nałożyć na Ciebie obowiązek przeprowadzenia kompensacji przyrodniczej? Sprawdź, na czym ona polega i kiedy inwestor musi ją wykonać?
Kompensacja przyrodnicza – co to? Jakie działania może objąć?
Kompensacja przyrodnicza to zespół działań, które mają na celu przywrócić równowagę przyrodniczą na danym terenie, wyrównać szkody dokonane w środowisku w związku z realizacją przedsięwzięcia i zachować walory krajobrazowe. W jej ramach można wykonać takie zabiegi jak:
- roboty budowlane,
- roboty zimne,
- rekultywacja gleby,
- zalesianie,
- zadrzewianie,
- tworzenie skupisk roślinności,
- tworzenie siedlisk przyrodniczych.
Podjęte w ramach kompensacji przyrodniczej kroki równoważą negatywny wpływ przedsięwzięcia na środowisko naturalne. To środki, które pozwalają wyrównać straty przyrodnicze i zmiany, do których dochodzi zarówno na etapie budowy inwestycji, jak i jej późniejszej eksploatacji. Prowadzą one do przywrócenia równowagi przyrodniczej na danym obszarze, wzmocnienia populacji gatunku lub jego reintrodukcji (sztucznym wprowadzeniu) czy też odtworzenia biotypu.
Co ważne, działania kompensacyjne nie mogą mieć pierwszeństwa przed działaniami zapobiegawczymi, które pozwalają uniknąć strat przyrodniczych wynikających z realizacji danej inwestycji. Należy je również odróżnić od działań naprawczych, które służą redukcji lub eliminacji negatywnych skutków przedsięwzięcia, a także postępowania kompensacyjnego. To ostanie jest realizowane, jeśli przedsięwzięcie, które wymaga wydania pozwolenia zintegrowanego lub emisyjnego, jest planowane na obszarze, gdzie standardy jakości powietrza zostały przekroczone.
Kiedy kompensacja przyrodnicza jest konieczna? Jak wygląda i przebiega w praktyce?
Kompensacja przyrodnicza powinna być stosowana zawsze, jeśli w związku z realizacją przedsięwzięcia powstają negatywne oddziaływania na środowisko. W przypadku obszarów Natura 2000 kompensacja przyrodnicza jest obligatoryjna, a program podejmowanych w jej ramach działań musi być uzgodniony z Komisją Europejską.
Zazwyczaj działania kompensacyjne podejmowane są poza obszarem realizacji przedsięwzięcia. W związku z tym przed przystąpieniem do nich inwestor musi uzyskać prawo do dysponowania gruntami na terenie, na którym określone zabiegi mają być realizowane.
To, jak ma wyglądać kompensacja przyrodnicza, precyzuje – co do zasady – pozwolenie na budowę. Niemniej w przypadku realizacji przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco i zawsze znacząco oddziaływać na środowisko jej zakres jest wskazywany w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Skalę i rodzaj działań kompensacyjnych mogą określać także inne decyzje, jeśli ich wydanie poprzedzała ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko.
Organ, który nakłada obowiązek kompensacji przyrodniczej, nie może poprzestać wyłącznie na zobowiązaniu inwestora do podjęcia działań. Musi precyzyjnie wskazać, na czym mają ona polegać. Organ określa więc zarówno ich zakres, jak i miejsce, termin oraz sposób wykonania. Ustala to, zanim dojdzie do niekorzystnych zmian w środowisku.
Kompensację przyrodniczą poprzedza dokładna analiza możliwych wariantów wykonania przedsięwzięcia, a także wybór spośród nich tego rozwiązania, które jest najkorzystniejsze dla środowiska, a następnie wskazanie działań minimalizujących negatywny wpływ inwestycji. Co ważne, kompensacja przyrodnicza nie może być środkiem stosowanym w celu uniemożliwienia realizacji przedsięwzięcia. Z tego względu podejmowane w jej ramach działania są opracowywane potencjalnie do szacowanych strat.
Kompensacja przyrodnicza to jeden z prewencyjnych instrumentów, które wspierają ochronę środowiska. Przeprowadza się ją przed realizacją przedsięwzięcia, planu lub programu, dzięki czemu pozwala na realizację celów, takich jak przywrócenie równowagi przyrodniczej czy też zachowanie walorów krajobrazowych na danym terenie.